Από τα 14 είδη θαλάσσιων θηλαστικών που έχουν παρατηρηθεί στις ελληνικές θάλασσες, μόνιμα ζουν τα 9. Αυτά είναι: Η μεσογειακή φώκια Monachus monachus, το ρινοδέλφινο Tursiops truncatus, το ζωνοδέλφινο Stenella coeruleoalba, το σταχτοδέλφινο Grampus griseus, το κοινό δελφίνι Delphinus delphis, η πτεροφάλαινα Balaenoptera physalus, ο φυσητήρας Physeter macrocephalus, ο ζιφιός Ziphius cavirostris και η φώκαινα Phocoena phocoena.

​

Τα υπόλοιπα 5, που έχουν μόνο περιστασιακή παρουσία στα ελληνικά νερά είναι: η μεγάπτερη φάλαινα, Megaptera novaeangliae, η ρυγχοφάλαινα, Balaenoptera acutorostrata, η ψευδόρκα, Pseudorca crassidens, ο μεσοπλόδοντας, Mesoplodon densirostris και το στενόρυγχο δελφίνι, Steno bredanensis.

​

​

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΦΩΚΙΑ

Επιστημονική ονομασία: Monachus monachus

Μέλος της οικογένειας των πτερυγιόποδων, η μεσογειακή φώκια είναι η πιο σπάνια φώκια της Γης. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στα δέκα πιο απειλούμενα με εξαφάνιση είδη του πλανήτη μας. Σε όλο τον κόσμο έχουν απομείνει 600 περίπου μεσογειακές φώκιες. Από αυτές 250 με 300 ζουν στις ελληνικές θάλασσες.

​

Αποφεύγει την ανθρώπινη παρουσία και κρύβεται.
Όταν βγαίνει στη στεριά επιλέγει βραχώδεις ακτές, ερημικές παραλίες και θαλάσσιες σπηλιές.
Για να βρει το φαγητό της κάνει βουτιές σε μεγάλα βάθη. Κατά τη διάρκεια της βουτιάς τα ρουθούνια της κλείνουν, ώστε να μη μπαίνει μέσα νερό, ενώ τα μουστάκια της ανοίγουν διάπλατα και αποτελούν όργανο αφής.

Οι καταδύσεις της συνήθως διαρκούν από 5 έως 15 λεπτά και φτάνουν έως και τα 190 μέτρα βάθος.

Αγαπημένη της τροφή είναι κυρίως τα χταπόδια. Τρώει όμως και διάφορα είδη ψαριών, πολλά από τα οποία είναι εμπορεύσιμα. Αυτό βέβαια δεν την κάνει και την καλύτερη φίλη των ψαράδων, που πολλές φορές τη βλέπουν ανταγωνιστικά και την κυνηγούν.

​

Στις ελληνικές θάλασσες φώκιες συναντάμε σχεδόν παντού. Οι περισσότερες, όμως, συγκεντρώνονται στις Βόρειες Σποράδες, στις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και στα Ιόνια νησιά.

​

ΦΥΣΗΤΗΡΑΣ

Επιστημονική ονομασία: Physeter macrocephalus

Είναι από τα πιο μεγάλα θαλάσσια θηλαστικά της Ελλάδας. Σήμα κατατεθέν του είναι το τεράστιο κεφάλι του με το σχεδόν ορθογώνιο σχήμα και την πολύ στενή και μικρή κάτω σιαγόνα. Έχει το μεγαλύτερο εγκέφαλο από όλα τα άλλα ζώα του πλανήτη και ζει σε θάλασσες με μεγάλα βάθη!

​

Η παραμονή του στο βυθό μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από 1 ώρα! Αγαπημένη του τροφή είναι τα μεγάλα καλαμάρια που ζουν στα μεγάλα βάθη.

Έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη κοινωνική συμπεριφορά, μοναδική σε σχέση με τα υπόλοιπα θαλάσσια θηλαστικά. Τα θηλυκά ζώα σχηματίζουν ομάδες των 10-12 ατόμων με πολύ ισχυρές και μακροχρόνιες σχέσεις. Στις ομάδες των θηλυκών γεννιούνται και μεγαλώνουν τα μικρά ζώα. Μέσα σε αυτή την κοινότητα, τα θηλυκά ζώα αλληλοβοηθούνται και συμπαραστέκονται το ένα στο άλλο, κατά τη διάρκεια της γέννας και της ανατροφής των μικρών.

​

Στην Ελλάδα τους συναντάμε κατά μήκος της Ελληνικής Τάφρου (από τα Δυτικά των Ιονίων νήσων και της Πελοποννήσου έως τα νότια της Κρήτης και τα νοτιοανατολικά της Ρόδου), στο Μυρτώο Πέλαγος και σε περιοχές του Αιγαίου Πελάγους, ειδικά όπου υπάρχουν μεγάλα βάθη.
Με βάση την υπάρχουσα γνώση, η Ελληνική Τάφρος είναι η σημαντικότερη περιοχή για τους φυσητήρες στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
 

ΚΟΙΝΟ ΔΕΛΦΙΝΙ

Επιστημονική ονομασία: Delphinus delphis

Για χιλιάδες χρόνια ήταν το πιο κοινό είδος δελφινιού σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.

Τα τελευταία 40 χρόνια ο πληθυσμός του έχει υποστεί σοβαρή μείωση και θεωρείται πλέον ιδιαίτερα απειλούμενο είδος. Στη Μεσόγειο απαντάται πια σε λίγες περιοχές.

​

Το κοινό δελφίνι είναι πολύχρωμο και έχει τα πιο σύνθετα χρωματικά μοτίβα στο σώμα του απ’ όλα τα κητώδη. Τα χρώματα που έχει το σώμα του είναι μαύρο, γκρι, κίτρινο και λευκό.

​

Για την αναζήτηση της τροφής του, σχηματίζει μικρές ομάδες. Κυνηγάει κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ το πρωί ξεκουράζεται και συναναστρέφεται με άλλα κοινά δελφίνια. Τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια που ζουν κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας (π.χ. σαρδέλες, γαύρους).

​

Το κοινό δελφίνι είναι πολύχρωμο και έχει τα πιο σύνθετα χρωματικά μοτίβα στο σώμα του απ’ όλα τα κητώδη. Τα χρώματα που έχει το σώμα του είναι μαύρο, γκρι, κίτρινο και λευκό.

Για την αναζήτηση της τροφής του, σχηματίζει μικρές ομάδες. Κυνηγάει κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ το πρωί ξεκουράζεται και συναναστρέφεται με άλλα κοινά δελφίνια. Τρέφεται κυρίως με μικρά ψάρια που ζουν κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας (π.χ. σαρδέλες, γαύρους).

​

Το συναντάμε κοντά στην ακτή αλλά και στο ανοιχτό πέλαγος.
Στην Ελλάδα τα βρίσκουμε σποραδικά στο Αιγαίο, στον Κορινθιακό Κόλπο και κυρίως στο Θρακικό Πέλαγος. Ένας πολύ μικρός πληθυσμός υπάρχει και στο Ιόνιο Πέλαγος.

​

ΦΩΚΑΙΝΑ

Επιστημονική ονομασία: Phocoena phocoena

Είναι από τα πιο μικρόσωμα οδοντοκήτη που ζουν στις θάλασσες και από τα πλέον «ντροπαλά» ζώα. Πολύ δύσκολα πλησιάζουν τα πλοία, σε αντίθεση με τα δελφίνια. Αν και ντροπαλό ζώο όμως είναι από τα πιο μελετημένα και κυνηγημένα κητώδη, καθώς ζει σε ρηχά νερά και κοντά στην ακτή.

Είναι απειλούμενο είδος.

​

Είναι το μικρότερο θαλάσσιο θηλαστικό των ελληνικών θαλασσών. Το στόμα της είναι μικρό και σχηματίζει ένα χαμόγελο.
Τρέφεται με μικρά αφρόψαρα, αλλά συμπληρώνει τη διατροφή της και με ψάρια που ζουν στο βυθό. Οι καταδύσεις της είναι μικρές και συνήθως γύρω στα 40 μέτρα βάθος.

​

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 90, οπότε και εντοπίστηκε στο Αιγαίο, πιστεύαμε πως ήταν εξαφανισμένο είδος από τη Μεσόγειο θάλασσα. Τώρα πια, η παρουσία ενός μικρού πληθυσμού στο Βόρειο Αιγαίο και κυρίως στο Θρακικό Πέλαγος θεωρείται βέβαιη. Οι περιοχές αυτές είναι και οι μοναδικές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, όπου παρατηρούνται φώκαινες.

​

ΣΤΑΧΤΟΔΕΛΦΙΝΟ

Επιστημονική ονομασία: Grampus griseus

Είναι το πιο μεγάλο δελφίνι που συναντάμε μόνιμα στις ελληνικές θάλασσες, αλλά και το πιο δυσεύρετο.

Γεννιέται με ομοιόμορφο σταχτί χρώμα και το στήθος του είναι λευκό.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι οι πολλές ανοιχτόχρωμες γρατζουνιές που καλύπτουν όλο το σώμα του και προέρχονται από δαγκωματιές από άλλα σταχτοδέλφινα κατά τη διάρκεια καυγάδων. Τα σημάδια αυτά, αν και εμφανίζονται και σε άλλα δελφίνια, στα σταχτοδέλφινα είναι περισσότερα και τόσο έντονα που αποτελούν μόνιμα χαρακτηριστικά. Μάλιστα από τις πολλές δαγκωματιές που αποκτούν στο δέρμα τους τα γέρικα σταχτοδέλφινα, μπορεί να καταλήξουν να έχουν χρώμα λευκό.

​

Καταδύεται ίσως και μέχρι τα 500 μέτρα για να πιάσει την αγαπημένη του τροφή, που είναι τα καλαμάρια.

​

Το σταχτοδέλφινο ζει στο ανοιχτό πέλαγος.

Στην Ελλάδα συναντάμε σταχτοδέλφινα στο Μυρτώο Πέλαγος, Β.Δ. της Κρήτη, στις Σποράδες και τη Χαλκιδική.

​

ΡΙΝΟΔΕΛΦΙΝΟ

Επιστημονική ονομασία: Tursiops truncatus

Είναι το πιο γνωστό δελφίνι στον άνθρωπο, αφού μπορεί να έρθει σε άμεση επαφή μαζί του γιατί ζει κοντά στις ακτές και επηρεάζεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Λόγω της φιλικής συμπεριφοράς τους, ο άνθρωπος δυστυχώς τα αιχμαλωτίζει και τα εκθέτει σε ζωολογικά πάρκα, δελφινάρια, ακόμα και σε τηλεοπτικά προγράμματα, διαστρέφοντας και καταστρέφοντας την ελεύθερη και κοινωνική φύση του.

​

Είναι ζώα ζωηρά και παιχνιδιάρικά, που κάνουν συχνά άλματα έξω από το νερό και τα συναντάμε πολλές φορές να ακολουθούν τα καράβια στα ταξίδια τους. Χαρακτηριστικό τους είναι το σχήμα του στόματός τους, που δίνει την εντύπωση πως συνέχεια χαμογελούν.

​

Επειδή ζουν κοντά στην ακτή, δεν χρειάζεται να καταδύονται σε πολύ βαθιά νερά για να βρουν την τροφή τους. Κολυμπάνε πολύ γρήγορα και μπορούν να ξεπεράσουν με ευκολία τα 30 χιλιόμετρα την ώρα. Είναι εξαιρετικά ευέλικτα και προσαρμοστικά όσον αφορά τη διατροφή τους, κυνηγώντας πολλά είδη ψαριών, αλλά και χταπόδια και καλαμάρια.

​

Στην Ελλάδα το συναντάμε σε όλες τις παράκτιες περιοχές, σε στενά, κόλπους, καθώς και γύρω και ανάμεσα σε νησιά. Επίσης είναι τα μόνα δελφίνια που ζουν στον κλειστό κόλπο του Αμβρακικού. Πολύ σπάνια θα συναντήσουμε αυτό το δελφίνι στην ανοιχτή θάλασσα.

​

ΖΩΝΟΔΕΛΦΙΝΟ

Επιστημονική ονομασία: Stenella coeruleoalba

Είναι το πιο κοινό είδος δελφινιού που συναντάμε στις ελληνικές θάλασσες σήμερα. Σχηματίζει κοπάδια που συχνά παίζουν στην πλώρη των πλοίων. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι η λεπτή μαύρη γραμμή (ζώνη) που ξεκινάει από το μάτι και καταλήγει στην κοιλιά του.

​

Είναι δεινός βουτηχτής, μπορεί να καταδυθεί σε μεγάλα βάθη (200 μέτρα ή και περισσότερο) και τρέφεται κυρίως με καλαμάρια, αλλά και με ψάρια.

Στον Κορινθιακό Κόλπο σχηματίζει μικτά κοπάδια με κοινά δελφίνια και σταχτοδέλφινα. Η συμβίωση των παραπάνω ειδών, δεν έχει παρατηρηθεί πουθενά αλλού στον κόσμο έως σήμερα, ως μόνιμο φαινόμενο.

​

Το συναντάμε σε όλες τις ελληνικές θάλασσες σε βάθη μεγαλύτερα των 200 μέτρων.

​

ΠΤΕΡΟΦΑΙΛΑΙΝΑ

Επιστημονική ονομασία: Balaenoptera physalus

Οι πτεροφάλαινες είναι μυστακοκήτη, δηλαδή έχουν μπαλένες. Είναι το μεγαλύτερο θαλάσσιο θηλαστικό που συναντάμε στις ελληνικές θάλασσες και το δεύτερο μεγαλύτερο θηλαστικό σε μέγεθος και βάρος στον κόσμο (μετά τη γαλάζια φάλαινα). Είναι από τις πιο γρήγορες φάλαινες και είναι ζώα που μεταναστεύουν (αν και στη Μεσόγειο μοιάζει να έχουν μόνιμο τοπικό πληθυσμό).

​

Το μήκος μιας ενήλικης πτεροφάλαινας είναι γύρω στα 22 μέτρα και το βάρος της μπορεί να φτάσει τους 70 τόνους. Το σχήμα της είναι υδροδυναμικό και έχει μυτερό κεφάλι. Η ράχη της έχει χρώμα σκούρο γκρι, ενώ η κοιλιά της είναι λευκόχρωμη. Στο λαιμό της έχει πολλές πτυχώσεις (σαν του ακορντεόν), χάρη στις οποίες μπορεί να ανοίγει διάπλατα το στόμα και το λαιμό της για να τραφεί με κρίλ (ζωοπλαγκτόν) και μικρά ψάρια.

​

Απαντάται στα πελάγη, κυρίως σε βάθη άνω των 2.000 μ.
Στην Ελλάδα πτεροφάλαινες έχουν παρατηρηθεί στο Ιόνιο Πέλαγος αλλά ορισμένες χρονιές έχουν παρατηρηθεί και πολύ κοντά στις ακτές, όπως για παράδειγμα στον Σαρωνικό κόλπο.
 

ΖΙΦΙΟΣ

Επιστημονική ονομασία: Ziphius cavirostris

Η μορφή του θυμίζει ένα μεγάλο, εύσωμο και λίγο «προϊστορικό» δελφίνι. Είναι πολύ δυσπρόσιτο ζώο. Οι καταδύσεις του διαρκούν περισσότερο από μία ώρα, παραμένει πολύ λίγο στην επιφάνεια της θάλασσας και δεν κάνει άλματα έξω από το νερό. Οι περισσότερες γνώσεις που έχουμε σήμερα για το ζιφιό, προέρχονται από ζώα που εκβράζονται νεκρά στις ακτές.

​

Κυνηγάει σε μεγάλα βάθη κυρίως καλαμάρια. Πρόσφατη μελέτη έδειξε πως το ζώο αυτό καταδύεται σε βάθη ίσως έως και 2000 μέτρα, προκειμένου να κυνηγήσει την τροφή του. Το βάθος αυτό είναι το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί ποτέ να καταδύεται θηλαστικό ζώο! Μπορεί να κρατήσει την αναπνοή του έως και 85 λεπτά!

​

Ζει σε θάλασσες με πολύ μεγάλα βάθη, όπως η Ελληνική Τάφρος.
Το συναντάμε συχνά Νότια της Κρήτης και Δυτικά της Λευκάδας.

​

ΜΕΓΑΠΤΕΡΗ ΦΑΛΑΙΝΑ

Επιστημονική ονομασία: Megaptera novaeangliae

Είναι γνωστή για τις ακροβατικές φιγούρες της έξω από το νερό και για το μελαγχολικό τραγούδι της. Κάθε χρόνο πραγματοποιεί το μεγαλύτερο μεταναστευτικό ταξίδι από οποιοδήποτε άλλο θηλαστικό στον κόσμο! Τα πολύ μακριά πτερύγια της είναι τα πιο μεγάλα άκρα στο ζωικό βασίλειο και της έδωσαν και το όνομά της.

​

Είναι από τις φάλαινες που κυνηγηθήκαν πολύ από τους φαλαινοθήρες και στις μέρες μας απειλείται με εξαφάνιση.

​

Τρέφεται με κριλ και μικρά ψάρια που τα κυνηγάει με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Αφού μαζευτούν πολλές μεγάπτερες φάλαινες μαζί σχηματίζουν ένα δίχτυ από φυσαλίδες (bubble net) που περικυκλώνει τα ψάρια.

​

Αν και οι Μεγάπτερες φάλαινες ζουν στους ωκεανούς, έχουν παρατηρηθεί 14 φορές στη Μεσόγειο θάλασσα, από τις οποίες οι δυο ήταν στην Ελλάδα (στο Μυρτώο και το Ιόνιο Πέλαγος).

​

ΒΟΡΕΙΑ ΡΥΓΧΟΦΑΛΑΙΝΑ

Επιστημονική ονομασία: Balaenoptera acutorostrata

​

Οι ρυγχοφάλαινες είναι σπάνιοι επισκέπτες των ελληνικών θαλασσών. Είναι από τις πιο μικρές και λεπτές φάλαινες.

​

Αυτός είναι και ο λόγος που οι πρώτοι φαλαινοθήρες δεν τις κυνηγούσαν. Από τη στιγμή όμως που οι μεγάλες φάλαινες άρχισαν να εξαφανίζονται, οι κυνηγοί φαλαινών στράφηκαν στο κυνήγι των μικρών αυτών φαλαινών. Αν και τα τελευταία 100 χρόνια περισσότερες από 100.000 ρυγχοφάλαινες σκοτώθηκαν από φαλαινοθήρες, το κυνήγι τους συνεχίζεται δυστυχώς μέχρι και σήμερα, στη Νορβηγία και την Ιαπωνία.

​

Τη συναντάμε κυρίως στον Ατλανικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Στη Μεσόγειο Θάλασσα έχει παρατηρηθεί ελάχιστες φορές.
Το 2000 βρέθηκε στην Ελλάδα μια νεαρή βόρεια ρυγχοφάλαινα να επιπλέει νεκρή κοντά στη Σκιάθο.

​

ΨΕΥΔΟΡΚΑ

Επιστημονική ονομασία: Pseudorca crassidens

Οι ψευδόρκες είναι σπάνιοι επισκέπτες των ελληνικών θαλασσών.
Είναι ένα δελφίνι (όπως και η όρκα), πολύ μεγαλύτερο από τα υπόλοιπα που ζουν στα ελληνικά νερά. Όπως υποδηλώνει και το όνομα της, μοιάζει με την όρκα.

​

Το κοινό γνώρισμα της όρκας και της ψευδόρκας είναι ότι κάποιοι πληθυσμοί τους (εκτός Μεσογείου), επιτίθενται σε άλλα θαλάσσια θηλαστικά μικρότερου μεγέθους.
Βέβαια, η ψευδόρκα χρησιμοποιεί πολύ λιγότερο τα κοφτερά της δόντια για να φάει θαλάσσια θηλαστικά, αφού αγαπημένη της τροφή είναι ο τόνος.

​

Συναντάται πιο συχνά στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου και του Ισραήλ.
Στην Ελλάδα η παρουσία της είναι πολύ σπάνια. Μέχρι σήμερα έχει παρατηρηθεί ένα κοπάδι από ψευδόρκες στα ανοιχτά της Χίου και έχει βρεθεί μια νεκρή στον Αργολικό Κόλπο.

​

ΣΤΕΝΟΡΥΓΧΟ ΔΕΛΦΙΝΙ

Επιστημονική ονομασία: Steno bredanensis

Είναι δελφίνι που ζει στους ωκεανούς. Καταδύεται σε μεγάλα βάθη και παραμένει κάτω από τη θάλασσα για περισσότερο από 15 λεπτά. Αρκετά στενόρυγχα δελφίνια, αιχμαλωτίστηκαν στο παρελθόν για να μπουν σε ενυδρεία ή ακόμα και για να λάβουν μέρος σε επιδείξεις.

​

Τελευταία αποδείχθηκε ότι υπάρχει μόνιμος (και μάλλον μικρός) πληθυσμός τους και στη Μεσόγειο.

​

Ζουν σε ζεστά και τροπικά νερά σε όλο τον κόσμο, μακριά από τις ακτές.
Τα συναντάμε και στη Μεσόγειο.
Στην Ελλάδα υπάρχει μια μόνο καταγραφή για μια ομάδα στενόρυγχων δελφινιών στα Δυτικά της Κεφαλονιάς.

​

ΜΕΣΟΠΛΟΔΟΝΤΑΣ

Επιστημονική ονομασία: Mesoplodon densirostris

Οι μεσοπλόδοντες μοιάζουν πολύ τόσο στη μορφή όσο και στις συνήθειες με το ζιφιό. Είναι από τα λιγότερο γνωστά θηλαστικά της γης, γιατί είναι δυσπρόσιτα ζώα που δύσκολα μπορεί κανείς να τα παρατηρήσει στο φυσικό τους περιβάλλον.

​

​Υπάρχουν 14 αναγνωρισμένα είδη μεσοπλόδοντα στον κόσμο. Από αυτά 3 είδη έχουν παρατηρηθεί στη Μεσόγειο (M. densirostris, M. europaeus and possibly M. bidens).
Στην Ελλάδα έχουμε μια αμφίβολη αναφορά γα ένα μικτό κοπάδι ζιφιών και μεσοπλόδοντων (M. densirostris) στα ανοιχτά της Κεφαλονιάς.

​